สภานิติบัญญัติแห่งชาติ(สนช.) และ ครม..กับ
บทบาทสานต่อเจตนารมณ์ร่างกฎหมายเข้าชื่อของประชาชน
สุนี ไชยรส
กรรมการปฏิรูปกฎหมาย
กลุ่มที่ ๑ ร่างกฎหมายที่อยู่ในกระบวนการของรัฐสภา ก่อนยุบสภาเดือนธ.ค.๒๕๕๖
กลุ่มที่ ๒ ร่างกฎหมายใหม่ๆที่ประชาชนกำลังเตรียมการเข้าชื่อเสนอต่อสภา...ในปัจจุบัน
เจตนารมณ์ สิทธิ เสรีภาพ และประเพณีการปกครองต่อเนื่องในรัฐธรรมนูญ
รัฐธรรมนูญ ๒๕๔๐ ได้รับการยอมรับในภาพรวมว่าเป็นรัฐธรรมนูญฉบับประชาชน มีการบัญญัติให้ประชาชนผู้มีสิทธิเลิอกตั้ง ๕๐,๐๐๐ ชื่อ มีสิทธิประชาธิปไตยทางตรงในการเสนอร่างกฎหมายต่อรัฐสภาเพื่อพิจารณา และมี "พ.ร.บ.ว่าด้วยการเข้าชื่อเสนอกฎหมายของประชาชน พ.ศ.๒๕๔๒" รับรองไว้แม้มีความพยายามเสนอร่างกฎหมายของประชาชนหลายฉบับ แต่มีเรื่องป่่าชุมชนฉบับเดียวที่ผ่านกระบวนการสภาผู้แทน วุฒิสภา คณะกรรมาธิการร่วมกันของรัฐสภา จนมีมติเห็นชอบ...ซึ่งภาคประชาชนเห็นว่า ยังไม่เป็นไปตามเจตนารมณ์ของภาคประชาชนนัก และในที่สุด...ร่างกฎหมายป่าชุมชนก็มีอันตกไป จากคำวินิจฉัยของศาลรัฐธรรมนูญ ที่องค์ประชุมของสภาฯไม่ครบ
อย่างไรก็ตาม เจตนารมณ์และความต้องการหลักประกันแห่งสิทธิประชาธิปไตยทางตรงในการเสนอร่างกฎหมายของประชาชน ตามรัฐธรรมนูญ ๒๕๔๐ ยังเป็นที่คาดหวังต้องการ .... แม้มีรัฐประหารปี ๒๕๔๙ ก็มีการผลักดันอย่างต่อเนื่องในรัฐธรรมนูญ ปี ๒๕๕๐ และมีการแก้ไขให้ดีขึ้นจากเดิม
.....มาตรา ๑๖๓ ....ลดจำนวนประชาชนผู้มีสิทธิเลือกตั้งในการเข้าชื่อเหลือเพียง ๑๐,๐๐๐ ชื่อ และกำหนดให้มีกรรมาธิการวิสามัญที่มาจากภาคประชาชนที่เสนอร่างกฎหมายไม่น้อยกว่า ๑ ใน ๓ ของคณะกรรมาธิการวิสามัญทั้งหมด ..นั่นคือประชาชนสามารถไปแลกเปลี่ยนถกเถียงเนื้อหากฎหมายร่วมกับ ส.ส.ในสภาผู้แทนด้วยตัวเอง
มีความพยายามในการเสนอกฎหมายเข้าชื่อของประชาชนอีกมากมายในช่วงหลังรัฐธรรมนูญ ๒๕๕๐...แต่ก่อนยุบสภาวันที่ ๙ ธันวาคม ๒๕๕๖ ก็มีร่างกฎหมายเข้าชื่อของประชาชนสามารถผ่านการพิจารณาของรัฐสภา และมีผลบังคับใช้เพียง ๗ ฉบับ อาทิ ร่าง พ.ร.บ.วิชาชีพแพทย์แผนไทย พ.ศ......ร่าง พ.ร.บ.วิชาชีพสาธารณสุขชุมชน พ.ศ.. ที่สำคัญมีร่าง พ.ร.บ.ว่าด้วยการเข้าชื่อเสนอกฎหมายของประชาชน พ.ศ....ที่เสนอเข้าไป ๒ ฉบับ ไปร่วมพิจารณากับร่างของรัฐบาล...และผ่านความเห็นชอบของรัฐสภาก่อนยุบสภาฯมาอย่างเฉียดฉิว เมื่อ ๗ ธันวาคม ๒๕๕๖
กรณีที่มีเสียงวิพากษ์วิจารณ์อย่างหนักต่อสภาผู้แทนฯชุดก่อนยุบสภา คือการที่สภาผู้แทนฯนำร่างพ.ร.บ.ประกันสังคม พ.ศ....ฉบับประชาชน เข้าพิจารณาวาระที่ ๑ ขั้นรับหลักการพร้อมร่างรัฐบาล และร่าง ส.ส.อีก ๒ ฉบับ แต่กลับใช้มติเสียงข้างมากของสภาฯ "ไม่รับหลักการ" อย่างไม่เคารพต่อเจตนารมณ์และบทบัญญัติรัฐธรรมนูญ รวมทั้งกฎหมายว่าด้วยการเข้าชื่อเสนอกฎหมาย พ.ศ.๒๕๔๒ ...ทำให้ร่างกฎหมายของประชาชนไม่ได้เข้าพิจารณาในสภาด้วย
สถานะของร่างกฎหมายเข้าชื่อประชาชน หลังยุบสภาฯ
ข้อมูลที่รวบรวมโดยสำนักงานส่งเสริมการมีส่วนร่วมและพัฒนาเครือข่าย สำนักงานคณะกรรมการปฏิรูปกฎหมาย /คปก.) มีดังนี้
กลุ่มที่ ๑..ร่างกฎหมายที่รอการพิจารณาของสภาผู้แทนรอบสุดท้ายเท่านั้น ๑ ฉบับ คือ ร่างกฎหมายองค์กรอิสระคุ้มครองผู้บริโภค ตามรัฐธรรมนูญ ๒๕๕๐ มาตรา ๖๑ .ที่เสนอโดยคุณสารี อ๋องสมหวังและคณะ (๑๑,๔๓๔ คน) ตั้งแต่ ๑๙ ก.พ.๒๕๕๒ ..โดยผ่านสภาผู้แทนฯ วุฒิสภา และคณะกรรมาธิการร่วมกันของรัฐสภา และวุฒิสภามีมติเห็นชอบแล้ว บรรจุวาระรอการพิจารณารอบสุดท้ายของสภาผู้แทนฯในวันที่ ๒๑ ธ.ค.๒๕๕๖
กลุ่มที่ ๒ ..ร่างกฎหมายที่ผ่านคณะกรรมาธิการวิสามัญของสภาผู้แทนฯแล้ว รอเข้าพิจารณาวาระที่ ๒ ของสภาผู้แทนฯ มี ๒ ฉบับ คือ
...ร่าง พ.ร.บ.ป้องกันการทารุณกรรมและจัดสวัสดิภาพสัตว์ พ.ศ...เสนอโดยคุณสวรรค์ แสงบัลลังก์และคณะ(๑๑,๕๑๐ คน) เมื่อ ๕ เม.ย.๒๕๕๕
....ร่างพ.ร.บ.กองทุนพัฒนาสื่อปลอดภัยและสร้าสรรค์ พ.ศ...เสนอโดย คุณเข็มพร วิรุณราพันธ์และคณะ(๑๒,๐๔๖ คน) เมื่อ ๑๗ ส.ค.๒๕๕๕
กลุ่มที่ ๓..ร่างกฎหมายที่ผ่านการตรวจสอบทั้งหมด บรรจุไว้ในระเบียบวาระของสภาผู้แทนฯแล้ว ...รอเข้าพิจารณาวาระที่ ๑ ของสภาผู้แทนฯ ...มี ๕ ฉบับ คือ
....ร่าง พ.ร.บ.สภาตำบลและองค์การบริหารส่วนตำบล (ฉบับที่..) พ.ศ...เสนอตั้งแต่ ๗ พค.๒๕๕๓ โดยคุณสุธีรา วิจิตรานนท์และคณะ(๔๐,๕๔๒ คน)
....ร่าง พ.ร.บ.คุ้มครองผู้เสียหายจากการรับบริการสาธารณสุข พ.ศ...เสนอ ๕ มิ.ย.๒๕๕๒ โดยคุณสารี อ๋องสมหวังและคณะ(๑๐,๖๓๑ คน)
...ร่าง พ.ร.บ.จัดตั้งจังหวัดฝาง พ.ศ...เสนอ ๑๖ มิ.ย.๒๕๕๒ โดยคุณบดินทร์ กินาวงศ์และคณะ(๑๐,๗๕๓ คน)
...ร่าง พ.ร.บ.คุ้มครองผู้ได้รับผลกระทบจากบริการสาธาธารณสุข พ.ศ. เสนอเมื่่่อ ๙ ก.ย.๒๕๕๓
โดยคุณหมออรพรรณ์ เมธาดิลก และคณะ(๑๐,๙๙๔ คน)
...ร่างพ.ร.บ.วิทยุคมนาคม(ฉบับที่..)พ.ศ... เสนอ ๒๘ มี.ค.๒๕๕๖ โดยศ.รัตนา ศิริพานิช และคณะ((๑๗,๓๓๖ คน)
กลุ่มที่ ๔ ..ร่างกฎหมายเกี่ยวด้วยการเงิน ต้องรอนายกรัฐมนตรีรับรองก่อน มี ๑๒ ฉบับ
- ร่าง พ.ร.บ.สมุนไพรแห่งชาติ พ.ศ...เสนอเมื่อ ๗ ก.ย.๕๕ โดยคุณอร่าม อามระดิษฐและคณะ(๑๑,๐๖๖ คน)
-ร่าง พ.ร.บ.ยา พ.ศ...เสนอ ๑๙ ม.ค.๕๕ โดย ผศ.นิยดา เกียรติยิ่งอังศุลีและคณะ(๑๐,๒๕๔ คน)
- ร่าง พ.ร.บ.องค์กรอิสระด้านสิ่งแวดล้อมและสุขภาพ พ.ศ... เสนอ ๒๒ ก.พ.๕๕ โดย คุณสุนทรี เซ่งกิิ่ง และคณะ(๑๑,๐๙๕ คน)
- ร่าง พ.ร.บ.โคนมและผลิตภัณฑ์นม พ.ศ..เสนอ ๑๙ มิย.๕๕ โดย คุณสมชาย ดำทะมิสและคณะ(๑๐,๐๘๖ คน)
-ร่างพ.ร.บ.ข้าวชาวนาไทย พ.ศ.. เสนอ ๒๐ มิ.ย.๕๕ โดยคุณภาณุพงศ์ ภัทรคนงามและคณะ(๑๑,๘๙๘คน)
-ร่างพ.ร.บ.จัดตั้งจังหวัดบัวใหญ่ พ.ศ...เสนอ๑๗ก.ค.๕๕ โดยคุณอรุณ อัครปรีดีและคณะ(๑๔,๖๔๕ คน)
-ร่างพ.ร.บ.ระเบียบข้าราชการสาธารณสุขและบุคลากร พ.ศ...เสนอ ๗ ส.ค.๕๕โดยนายธงชัย ซึงถาวรและคณะ(๑๓,๑๓๖ คน)
-ร่างพ.ร.บ.แรงงานสัมพันธ์ พ.ศ....เสนอ ๒๒ ส.ค.๕๕ โดยคุณชาลี ลอยสูงกับคณะ(๑๒,๑๓๐ คน)
-ร่าง พ.ร.บ.ระเบียบข้าราชการส่วนท้องถิ่น พ.ศ...เสนอ ๒๒ ส.ค.๕๕ โดยคุณพิพัฒน์ วรสิทธิดำรงกับคณะ(๑๐,๒๓๕ คน)
-ร่าง พ.ร.บ.ส่งเสริมโอกาสและความเสมอภาคระหว่างเพศ พ.ศ...เสนอ ๓๑ ตค.๕๕ โดยคุณอุษา เลิศศรีสันทัดกับคณะ(๑๔,๙๕๓ คน)
-ร่าง พ.ร.บ.คุ้มครองแรงงาน(ฉบับที่..) พ.ศ...เสนอ ๒๖ ธ.ค.๕๕ โดยคุณมนัส โกศลกับคณะ(๑๐,๑๑๒ คน)
-ร่าง พ.ร.บ.องค์กรจัดสรรคลื่นความถี่และกำกับการประกอบกิจการวิทยุกระจายเสียง วิทยุโทรทัศน์และกิจการโทรคมนาคม พ.ศ...เสนอ ๓๑ ม.ค.๒๕๕๖ โดยคุณนิคม บุญวิเศษกับคณะ(๑๒,๓๓๗คน)
นอกจากนี้ มีร่างกฎหมายที่อยู่ในกระบวนการตรวจสอบเอกสารของสภาฯอีก ๙ ฉบับ เช่น ร่างพ.ร.บ.ระเบียบบริหารราชการเชียงใหม่มหานคร พ.ศ...เสนอ ๒๖ ต.ค.๕๖ โดยคุณชำนาญ จันทร์เรืองกับคณะ
กระบวนการตามประเพณีที่ผ่านมาของรัฐธรรมนูญ ๒๕๕๐ คือ เมื่อมีการยุบสภา ต้องให้คณะรัฐมนตรีมีมติว่า จะเสนอให้ยืนยันร่างกฎหมายหรือไม่ยืนยันร่างกฎหมายฉบับใด (รวมทั้งร่างกฎหมายเข้าชื่อของประชาชน) และเสนอให้รัฐสภาเห็นชอบภายใน ๖๐ วันหลังมีการประชุมรัฐสภาครั้งแรก ร่างกฎหมายต่างๆก็จะดำเนินการต่อไปตามขั้นตอนที่ค้างอยู่ หรือไม่ก็ตกไปเลย...
วันนี้ไม่มีรัฐธรรมนูญ๒๕๕๐..แต่ยังมี พ.ร.บ.ว่าด้วยการเข้าชื่อเสนอกฎหมาย พ.ศ. ๒๕๕๖ และรัฐธรรมนูญ ฉบับชั่วคราว พ.ศ.๒๕๕๗
ความเชื่อมั่นและคาดหวังของผู้เสนอร่างกฎหมายเข้าชื่อของประชาชนทุกฉบับ คือการที่ ครม.จะนำร่างกฎหมายของประชาชน เสนอต่อ สนช. เพื่อดำเนินการตามขั้นตอนต่อไป ...และกลุ่มที่เตรียมเสนอร่างกฎหมายใหม่ๆโดยจะเสนอต่อประธานรัฐสภา ...คือประธาน สนช.แต่ยังไม่ทันที่จะมี ครม.เกิดขึ้น ปรากฎว่า คสช.ที่ทำหน้าที่แทน ครม.ปัจจุบันได้เร่งรัดเสนอร่างกฎหมายเร่งด่วนต่อ สนช. ๓๘ ฉบับ
ในจำนวนนี้ตรงกับชื่อร่างกฎหมายของประชาชน ๓ ฉบับ คือ ร่าง พ.ร.บ.กองทุนพัฒนาสื่อปลอดภัยและสร้างสรรค์ พ.ศ.... ที่อยู่ขั้นตอนจะเข้าวาระที่ ๒ สภาผู้แทนฯ ร่างพ.ร.บ.ความเท่าเทียมระหว่างเพศ พ.ศ....ที่รอนายกรัฐมนตรีรับรอง และ ร่างพ.ร.บ.ประกันสังคม พ.ศ...ที่สภาฯไม่รับหลักการ
เท่าที่มีข้อมูลเบื้องต้น ร่างของครม.(โดย คสช.) ที่เสนอต่อ สนช.เป็นร่างของหน่วยงานของรัฐ... ไม่ได้มีการพิจารณานำเอาร่างกฎหมายประชาชนมาเสนอเข้า สนช. และไม่มีท่าที จาก ครม. หรือ สนช.ที่จะเปิดช่องทางให้กับร่างกฎหมายเข้าชื่อของประชาชนที่ค้างอยู่เดิมแต่อย่างใด รวมทั้งช่องทางการเสนอร่างกฎหมายใหม่ๆที่ประชาชน กำลังเตรียมเสนอต่อสภาฯไม่ต่ำกว่า ๒๐ ฉบับ...
นี่จึงจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องทบทวนเจตนารมณ์และกฎหมายว่าด้วยการเข้าชื่อของประชาชน โดยเร่งด่วน ...ต้องเชื่อมั่นว่า ทั้งครม. และสนช. สามารถดำเนินการต่อเนื่องไปได้ โดยคำนึงถึงเจตนารมณ์ต่อเนื่องของการรับรองสิทธิประชาธิปไตยทางตรงในการร่วมร่างกฎหมาย ดังนี้
๑)จากรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย(ฉบับชั่วคราว) พ.ศ.๒๕๕๗ ที่ให้ไว้ ณ วันที่ ๒๒ กรกฎาคม ๒๕๕๗
-มาตรา ๒...ที่ใดในบทบัญญัติดังกล่าวอ้างถึงรัฐสภาหรือประธานรัฐสภา ให้หมายถึงสภานิติบัญญัติแห่งชาติ หรือประธานสภานิติบัญญัติแห่งชาติตามรัฐธรรมนูญนี้ แล้วแต่กรณี
- มาตรา ๓ อำนาจอธิปไตยเป็นของปวงชนชาวไทย พระมหากษัตริย์ผู้ทรงเป็นประมุข ทรงใช้อำนาจนั้นทางสภานิติบัญญัติแห่งชาติ คณะรัฐมนตรี และศาล ตามบทบัญญัติแห่งรัฐธรรมนูญนี้
- มาตรา ๔ ภายใต้บทบัญญัติแห่งรัฐธรรมนูญนี้ ศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ สิทธิ เสรีภาพ และความเสมอภาค บรรดาที่ชนชาวไทยเคยได้รับการคุ้มครองตามประเพณีการปกครองประเทศไทยในระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข และตามพันธกรณีัระหว่างประเทศที่ประเทศไทยมีอยู่แล้ว ย่อมได้รับการคุ้มครองตามรัฐธรรมนูญนี้
-มาตรา ๕ เมื่อไม่มีบทบัญญัติแห่งรัฐธรรมนูญนี้บังคับแก่กรณีใด ให้กระทำการนั้นหรือวินิจฉัยกรณีนั้นไปตามประเพณีการปกครองประเทศไทยในระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข แต่ประเพณีีการปกครองดังกล่าวต้องไม่ขัดหรือแย้งต่อรัฐธรรมนูญนี้
ในกรณีที่มีปัญหาเกี่ยวกับการวินิจฉัยกรณีใดตามความในวรรคหนึ่งเกิดขึ้นในวงงานของสภานิติบัญญัติแห่งชาติ ให้สภานิติบัญญัติแห่งชาติเป็นผู้วินิจฉัยชี้ขาด หรือเมื่อมีกรณีที่เกิดขึ้นนอกวงงานของสภานิติบัญญัติแห่งชาติ คณะรักษาความสงบแห่งชาติ คณะรัฐมนตรี ศาลฏีกา หรือศาลปกครองสูงสุด จะขอให้ศาลรัฐธรรมนูญวินิจฉัยชี้ขาดก็ได้...
นอกจากนี้ ในกรณีจะเสนอร่างกฎหมายเข้าชื่อใหม่ๆ ตาม พ.ร.บ.ว่าด้วยการเข้าชื่อเสนอกฎหมาย พ.ศ.๒๕๕๖ บัญญัติชัดเจนในมาตรา ๖ กำหนดให้มีผู้ริเริ่มไม่น้อยกว่า ๒๐ คนเสนอร่างกฎหมายต่อประธานรัฐสภา และ มาตรา ๘ .บัญญัติว่า ต้องเป็นร่างกฎหมายที่มีหลักการเกี่ยวกับสิทธิและเสรีภาพของชนชาวไทย หรือแนวนโยบายพื้นฐานแห่งรัฐตามที่บัญญัติไว้ในรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย
ดังนั้น ถ้าคณะรัฐมนตรี หรือสภานิติบัญญัติแห่งชาติ พิจารณาตีความหรือวินิจฉัยโดยอิงเจตนารมณ์และประเพณีการปกครองที่ต่อเนื่องมา ประกอบกับ พ.ร.บ.ว่าด้วยการเสนอกฎหมายของประชาชน พ.ศ. ๒๕๕๖และรัฐธรรมนูญ(ฉบับชั่วคราว)ดังกล่าว... ช่องทางการพิจารณาเสนอร่างกฎหมายเข้าชื่อของประชาชนส่วนที่ยังค้างการพิจารณาอยู่ และร่างกฎหมายเข้าชื่อที่จะเสนอใหม่ ก็จะสามารถเดินต่อไปได้
เขียน ๑๒ สิงหาคม ๒๕๕๗ .
.เผยแพร่ผ่านนสพ.โพสต์ทูเดย์ สองตอน ในวันที่ ๒๐ และ ๒๑ สิงหาคม ๒๕๕๗
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น